مقام معظم رهبری-رویت هلال ماه
علم به حلول ماه رمضان در ميان روز
س: اگر پيش از ظهر اعلام كردند كه امروز اول ماه رمضان است؛ تكليف روزه آن روز چه مى‌شود؟
ج) اگر مبطلات روزه را مرتكب نشده، بنابر احتياط واجب بايد نيت روزه کند و روزه بگيرد و بعداً نيز آن روز را قضا کند و اگر يكى از آنها را مرتكب شده، روزه او باطل است؛ ولى (به احترام ماه رمضان) بايد تا اذان مغرب از كارى كه روزه را باطل مىكند، خوددارى نموده و بعد از ماه رمضان آن روز را قضا كند.
راههاى اثبات حلول ماه
س: اگر چند نفر عادل شهادت بدهند كه دو نفر عادل ماه را ديدهاند؛ آيا اول ماه رمضان يا شوال ثابت مى‌شود؟
ج) خير، بايد دو نفر عادل خودشان براى انسان شهادت بدهند كه ماه را ديدهاند و اگر رؤيت ماه را با واسطه نقل كنند، كافى نيست؛ مگر آنكه از گفته آنان، اطمينان به رؤيت هلال پيدا شود.
چگونگى علم به رؤيت هلال
س: اگر از گفته عدهاى حدس بزنيم كه فردا عيد فطر است، آيا مىتوانيم روزه بگيريم؟
ج) تا هنگامى كه براى شخص اطمينان پيدا نشود كه فردا عيد فطر و اول شوال است، نمىتواند روزه را افطار كند.
ملاك اتحاد افق
س: هم افق به چه معنى مى‌باشد و نقاط هم افق چه نقاطى هستند؟
ج) مراد از «هم افق» مکانى است که از لحاظ امکان يا عدم امکان رؤيت با شهر مورد نظر، همسان باشد.
رؤيت هلال پيش از غروب
س: در برخى از کشورها (مثل سوئد) امکان رؤيت هلال ماه شوال پس از غروب خورشيد تا دو سه روز بعد از رؤيت ماه نو در ايران منتفى مى‌باشد چون در اين مناطق ماه قبل از خورشيد غروب مى‌کند حال اگر در اين مناطق امکان رؤيت هلال قبل از غروب خورشيد وجود داشته باشد آيا همين مقدار براى اثبات هلال ماه شوال کفايت مى‌کند يا نه؟
ج) رؤيت هلال پيش از غروب براى اثبات حلول ماه قمرى جديد از شبى که پس از رؤيت است، کافى است.
وظيفه مکلف در حالت اختلاف مراجع تقليد در اعلام عيد فطر
س: اگر بين مراجع تقليد در ثبوت عيد فطر، اختلاف پيش آيد، وظيفه مكلف چيست؟ آيا هر مقلد بايد به نظر مرجع تقليد خود مراجعه كند؟
ج) در ثبوت اول ماه تقليد راه ندارد، بلكه اگر شخص از گفته و اعلام نظر مرجع تقليد، اطمينان به رؤيت ماه پيدا كند، بايد روزه خود را افطار كند و اگر شك داشت، بايد آن روز را روزه بگيرد.
س: شمال كانادا در عرض جغرافيايى انگليس قرار دارد، آيا با انگليس هم‌افق است؟
ج) صِرف هم‌عرض بودن كافى نيست، بلكه ميزان ملازمه بين رؤيت در يك بلد با امكان رؤيت در بلد ديگر است.
س: اگر ماه در انگليس ديده شود، آيا براى مردم کشورهايى که در غرب آن واقع شده است هم ثابت مى‌شود؟
ج) اگر رؤيت ماه در بلدى ملازم با رؤيت يا امکان رؤيت در بلد ديگر باشد، براى آن بلد ديگر هم کافى است، اما ممكن است در اثر اختلاف زياد در طول جغرافيايى، رؤيت در بلد شرقى ملازم با امكان رؤيت در بلد غربى نباشد.
س: اينكه گفته مى‌شود مجتهد بايد در مورد رؤيت هلال حكم دهد تا براى همگان لازم‌الاجرا باشد منظور چيست؟ و چه كسانى را شامل مى‌شود؟
ج) منظور اظهار نظر و رأى راجع به اول ماه است و صِرف ثبوت ماه نزد وى حكم نيست. و منظور از حاكم، مجتهد جامع‌الشرايط و در درجه اول ولىّ امر مسلمين است.
س: اگر ماه در كشورهاى شرقى رؤيت شود آيا براى كشورهاى غربى خودبه‌خود ثابت مى‌شود يا خير؟ و حدود آن چيست؟
ج) رؤيت در بلد شرقى گرچه غالباً ملازم با امكان رؤيت به طريق اولى در بلد غربى است، ليكن گاهى به ملاحظه‌ى اختلاف زياد در طول جغرافيايى، چنين ملازمه‌اى منتفى است. و معيار كلّى ملازمه‌ى بين بلدين در امكان رؤيت هلال است
س: اگر هلال ماه مبارك رمضان در شهرى ديده شود، آيا در شهرهاى ديگرى كه افق آنها يكسان بوده يا دو ساعت فرق دارند، اول ماه ثابت مى‌شود يا نه؟
ج) اگر ملازمه‌ى بين بلدين در امکان رؤيت هلال محرز باشد، براى شهرهاى ديگر نيز كافيست؛ و صِرف اختلاف در وقت غروب ميزان نيست.
س: کسانى که از مجتهدين مختلفى تقليد مى‌کنند، آيا مى‌توانند در مسأله رؤيت هلال به فتواى مجتهد واحد عمل كنند يا خير؟
ج) اگر مجتهد جامع‌الشرايط حكم به اول ماه يا آخر ماه نمايد ديگران بايد بدان ملتزم شوند.
س: آيا حكمى كه مجتهد در خصوص اول ماه صادر مى‌کند براى كسانى كه افق محل زندگيشان تفاوت زيادى با افق محل آن مجتهد دارد نيز، لازم الاجرا مى‌باشد؟
ج) حكم مجتهد براى بلادى كه بين رؤيت هلال در بلد او و امكان رؤيت در آن بلاد ملازمه نيست سارى نمى‌باشد، بلكه در آن بلاد بايد به حكم حاكم شرعى همان بلاد عمل نمايند.
ج) شرط ثبوت هلال، رؤيت با چشم غيرمسلح نيست، بلكه رؤيت با چشم مسلح نيز كافيست، كما اينكه از طريق علوم جديد اگر اطمينان حاصل شود، كافيست
س: اگر شخصى در روزى كه شك دارد عيد فطر است يا نه، روزه را عمداً افطار كند، وظيفه‌اش در قبال روزه آن روز چيست؟
ج) اگر در روز شک در عيد فطر بودن، روزه را عمداً افطار کرده و بعداً هم يقين به عيد بودن آن روز برايش حاصل نشد و بيّنه شرعى بر عيد بودن آن روز قائم نشد و حاکم شرع معتبرى هم حکم به عيد بودنش نکرد، روزه آن روز هم قضا دارد و هم کفاره.
ج) بعد از گذشتن سى روز از ماه شعبان حکم به اول ماه رمضان مى‌شود حتى اگرچه هلال ماه رمضان را نديده باشند، ليکن به شرط آنکه اول ماه شعبان به طريق شرعى ثابت شده باشد وگرنه گذشت سى روز اعتبار ندارد. ليالى متبرّکه‌ى قدر وجود واحد مستمر است و در درک فضيلت شب قدر و درک فضيلت ادعيه‌ى خاصه‌ى زمانهاى خاصى از ماه مبارک رمضان اگر خصوصيت زمان براى مکلف محرز نباشد، مى‌تواند با احتياط و تکرار عمل، آن فضيلت را درک کند.
منبع:www.leader.ir
س 834: همانطوركهمىدانيد، وضعيت هلالدر آخر يااولماه بهيكى از حالتهاىزير است:
1 - غروب هلال قبل از غروب خورشيد باشد.
2 - غروب هلال مقارن با غروب خورشيد باشد.
3 - غروب هلال بعد از غروب خورشيد باشد.
اميدواريم بيان فرمائيد كه كداميك از حالات سه گانه فوق را مى‌توان به وسيله برنامههاى محاسبه كننده الكترونيكى دقيق براى دورترين نقاط عالم محاسبه كرد؟ آيا استفاده از اين محاسبات براى تعيين اول ماه قبل از حلول آن امكان دارد يا اينكه حتما بايد ماه با چشم رؤيت شود؟
معيارِ اول ماه، هلالى است كه بعد از غروب خورشيد غروب كند و رؤيت آن ، قبل از غروب ممكن باشد، و محاسبات علمى اگر موجب يقين براى مكلف نشود، اعتبار ندارد.
س 835: آيارؤيت تصوير هلال ماه با استفاده از دوربين CCD و انعكاس نور و بازخوانى اطلاعات ضبط شده توسط رايانه، براى اثبات اول ماه كفايت مىكند؟
رؤيت با وسيله، فرقى با رؤيت به طريق عادى ندارد و معتبر است. ملاك آن است كه عنوان رؤيت محفوظ باشد. پس رؤيت با چشم و با عينك و با تلسكوپ محكوم به حكم واحدند. اما در مورد انعكاس به رايانه كه درآن صدق عنوان رؤيت معلوم نيست محل اشكال است.
س 836: اگر هلال ماه شوال در يك شهر ديده نشود، ولى تلويزيون و راديو از حلول آن خبر دهند، آيا كافى است يا تحقيق بيشترى واجب است؟
اگر مفيد اطمينان به ثبوت هلال گردد يا صدور حكم به هلال از طرف ولى فقيه باشد، كافى است و نيازى به تحقيق نيست.
س 837: اگر تعيين اول ماه رمضان و عيد سعيد فطر به علت عدم امكان رؤيت هلال اول ماه به سبب وجود ابر در آسمان يا اسباب ديگر، ممكن نباشد و سى روز ماه شعبان يا ماه رمضان كامل نشده باشد، آيا براى ما كه در ژاپن زندگى مىكنيم، جايز است كه به افق ايران عمل كرده و يا به تقويم اعتماد كنيم؟ وظيفه ما چيست؟
اگر اول ماه از طريق رؤيت هلال حتى در افق شهرهاى مجاورى كه يك افق دارند، و يا از طريق شهادت دو فرد عادل و يا از طريق حكم حاكم ثابت نشود، بايد احتياط كرد تا اول ماه ثابت شود، و رؤيت هلال در ايران كه در غرب ژاپن واقع است، براى كسانى كه مقيم ژاپن هستند، اعتبار ندارد.
س 838: آيا اتحاد افق در رؤيت هلال شرط است يا خير؟
رؤيت هلال در شهرهائى كه در افق متحد و يا نزديك به هم هستند و يا در شهرهائى كه در شرق واقع شدهاند، كافى است.
س 839: مقصود از اتحاد افق چيست؟
منظور از آن، شهرهائى است كه در طول خط واحدى واقع شدهاند. بنابراين اگر دو شهر در يك خط طولى باشند (مراد از طول، طول در اصطلاح علم هيئت است)، گفته مى‌شود كه آنها در افق متحد هستند.
س 840: اگر روز بيست و نهم ماه در تهران و خراسان عيد باشد، آيا براى افرادى هم كه در شهرى مانند بوشهر مقيم هستند، جايز است افطار كنند؟ با توجه به اينكه افق تهران و خراسان با افق بوشهر يكى نيست.
به طور كلّى اگر اختلاف بين افق دو شهر به مقدارى باشد كه با فرض رؤيت هلال در يكى، هلال در ديگرى قابل رؤيت نباشد، رؤيت آن در شهرهاى غربى براى مردم شهرهاى شرقى كه خورشيد در آنها قبل از شهرهاى غربى غروب مىكند، كافى نيست، بر خلاف عكس آن.
س 841: اگر بين علماى يك شهر راجع به ثبوت هلال يا عدم آن اختلاف رخ دهد و عدالت آنها هم نزد مكلّف ثابت بوده و به دقت همه آنها در استدلال خود مطمئن باشد، وظيفه واجب مكلّف چيست؟
اگر اختلاف دو بيّنه به صورت نفى و اثبات باشد، يعنى يكى مدعى ثبوت هلال و ديگرى مدعى عدم ثبوت آن باشد، اين اختلاف موجب تعارض دو بينه و تساقط هر دو است، و وظيفه مكلّف اين است كه هر دو نظر را كنار گذاشته و درباره افطار كردن يا روزه گرفتن به آنچه كه مقتضاى اصل است، عمل نمايد. ولى اگر بين ثبوت هلال و عدم علم به ثبوت آن اختلاف داشته باشند، به اين صورت كه بعضى از آنها مدعى رؤيت هلال باشند و بعضى ديگر مدعى عدم مشاهده آن، قول كسانى كه مدعى رؤيت هلال هستند، در صورت عادل بودن، حجت شرعى براى مكلّف است و بايد از آن متابعت كند، و همچنين اگر حاكم شرعى حكم به ثبوت هلال نمايد، حكم وى حجت شرعى براى همه مكلفين است و بايد از آن پيروى كنند.
س 842: اگر شخصى هلال ماه را ببيند و بداند كه رؤيت هلال براى حاكم شرع شهر او به هر علتى ممكن نيست، آيا او مكلّف است كه رؤيت هلال را به حاكم اطلاع دهد؟
اعلام بر او واجب نيست مگر آنكه ترك آن مفسده داشته باشد.
س 843: همانگونه كه مىدانيد اكثر فقهاى بزرگوار پنج راه براى ثبوت اول ماه شوال در رسالههاى عمليه خود بيان كردهاند كه ثبوت نزد حاكم شرع در ضمن آنها نيست، بنابراين چگونه بيشتر مؤمنين به مجرد ثبوت اول ماه شوال نزد مراجع، روزه خود را افطار مىكنند؟ شخصى كه از اين راه اطمينان به ثبوت هلال پيدا نمىكند، چه تكليفى دارد؟
تا حاكم حكم به رؤيت هلال نكرده، مجرد ثبوت هلال نزد او، براى تبعيّت ديگران از وى كافى نيست، مگر آنكه اطمينان به ثبوت هلال حاصل نمايند.
س 844: اگر ولى امر مسلمين حكم نمايد كه فردا عيد است و راديو و تلويزيون اعلام كنند كه هلال در چند شهر ديده شده است، آيا عيد براى تمامى نواحى كشور ثابت مى‌شود يا فقط براى شهرهايى كه ماه در آنها ديده شده و شهرهاى هم افق با آنها، ثابت مىگردد؟
اگر حكم حاكم شامل همه كشور باشد، حكم او شرعا براى همه شهرها معتبر است.
س 845: آيا كوچكى هلال و باريك بودن و اتصاف آن به خصوصيات هلال شب اول، دليل بر اين محسوب مى‌شود كه شب قبل شب اول ماه نبوده، بلكه شب سىام ماه قبلى بوده است؟ اگر عيد براى شخصى ثابت شود و از اين راه يقين پيدا كند كه روز قبل عيد نبوده، آيا قضاى روزه روز سىام ماه رمضان را بايد به جا آورد؟
مجرد كوچكىو پائين بودنهلال يا بزرگىو بالا بودنو يا پهنيا باريكبودن آندليل شرعى شباول يا دوم بودننيست، ولىاگر مكلّفاز آنعلم به چيزىپيدا كند بايد به مقتضاى علم خود در اين زمينه عمل نمايد.
س 846: آيا استناد به شبى كه در آن ماه به صورت قرص كامل است (شب چهاردهم) و اعتبار آن به عنوان دليل براى محاسبه اول ماه جايز است تا از اين راه وضعيت يوم الشك معلوم شود كه مثلا روز سى ام ماه رمضان است و احكام روز ماه رمضان بر آن مترتب شود، مثلا بر كسى كه اين روز را بر اساس بيّنه روزه نگرفته، حكم به وجوب قضاى روزه شود و كسى هم كه به دليل استصحاب بقاى ماه رمضان روزه گرفته، برىء الذمّه باشد؟
امر مذكور حجت شرعى بر آنچه ذكر شد، نيست، ولى اگر مفيد علم به چيزى براى مكلّف باشد، واجب است كه طبق آن عمل نمايد.
س 847: آيا استهلال در اول هر ماه واجب كفائى است يا احتياط واجب؟
استهلال فى نفسه واجب شرعى نيست.
س 848: آيا اول ماه مبارك رمضان و آخر آن با رؤيت هلال ثابت مى‌شود يا با تقويم، هر چند ماه شعبان سى روز نباشد؟
اول يا آخر ماه رمضان با رؤيت شخص مكلّف يا با شهادت دو فرد عادل يا با شهرتى كه مفيد علم است يا با گذشت سى روز و يا بوسيله حكم حاكم ثابت مى‌شود.
س 849: اگر تبعيت از اعلام رؤيت هلال توسط يك دولت جايز شد، و آن اعلام معيارى علمى براى ثبوت هلال سرزمينهاى ديگر را تشكيل دهد، آيا اسلامى بودن آن حكومت شرط است، يا اينكه عمل به آن حتى اگر حكومت ظالم و فاجر هم باشد، ممكن است؟
ملاكدر اينمورد، حصولاطمينان بهرؤيت در منطقهاىاست كه نسبتبه مكلّف كافى محسوبمىشود
منبع:http://farsi.khamenei.ir/treatise-content?uid=4&tid=1